Uchwała Nr LXX/376/24 w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej na lata 2023-2027

Załącznik do uchwały Nr LXX/376/24
Rady Gminy Łanięta
z dnia 15 marca 2024 r.

Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej na lata 2023-2027

I.  Wstęp

Uchwalenie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej to zadanie wynikające z ustawy z dnia 9 marca 2023 r o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej oraz niektórych innych ustaw. Celem strategicznym Programu jest przeciwdziałanie przemocy domowej, ochrona osób przemocy domowej oraz zwiększona dostępność i skuteczność profesjonalnej pomocy.

Program określa szczegółowe zadania do realizacji ukierunkowane na rozwój systemu przeciwdziałania przemocy oraz współpracy międzyinstytucjonalnej, zapewnienie pomocy osobom i rodzinom dotkniętym przemocą domową, kształtowanie świadomości społecznej w zakresie zjawiska przemocy domowej, doskonalenie kadr zajmujących się diagnozowaniem i pomocą osobom dotkniętym przemocą oraz profilaktykę i edukację mieszkańców Gminy Łanięta. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej I Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej w Gminie Łanięta ma charakter długofalowy. Działania obejmują lata 2023-2027, w miarę potrzeb mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej definiuje przemoc domową jako „jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne osób dotkniętych przemocą”.

Pod pojęciem przemocy domowej należy rozumieć jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lud dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej.

Rodzaje przemocy:

1) przemoc fizyczna – jej celem jest zadanie ofierze bólu fizycznego, uszkodzenie jej ciała, pogorszenie jej stanu zdrowia lub pozbawienie ją życia (popychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, kopanie, duszenie, bicie rękami i przedmiotami, parzenie, użycie broni, itp.);

2) przemoc seksualna – to zachowanie zmuszające ofiarę do podjęcia niechcianych zachowań seksualnych lub zdeprecjonowania jej seksualności (wymuszenie pożycia seksualnego, wymuszenie kontaktów seksualnych z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, itp.);

3) przemoc psychiczna – to zachowania, których celem jest umniejszenie poczucia własnej wartości ofiary, wzbudzenie w niej strachu (wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, karanie przez odmowę uczuć, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, domaganie się posłuszeństwa, wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, stosowanie gróźb, itp.);

4) przemoc ekonomiczna – to każde zachowanie, którego celem jest ekonomiczne uzależnienie ofiary od sprawcy (odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspokajanie podstawowych materialnych potrzeb rodziny, itp.);

5) zaniedbanie – to ciągłe nie zaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych członka rodziny.

6) przemoc elektroniczna (cyberprzemoc)- prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie, innych osób z wykorzystaniem internetu oraz komunikatorów elektronicznego przesyłania informacji.

        Zjawisko przemocy domowej można rozpatrywać przyjmując perspektywę indywidualną, systemową lub społeczną. Perspektywa indywidualna, to spojrzenie przez pryzmat osoby doświadczającej przemocy lub przez pryzmat osoby stosującej przemoc domowa. Perspektywa systemowa to ukazanie możliwych form wsparcia dla osób uwikłanych w przemoc oraz opis metod wsparcia. Perspektywa społeczna to odbiór społeczny zjawiska przemocy domowej , postawy członków lokalnej społeczności wobec aktów przemocy. Przemoc jest zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie i dotyka rodzin o różnym statusie społecznym.

        Stosowanie przemocy może wynikać z przyczyn osobistych, z frustracji, stresu, z uzależnienia, z zaburzeń psychicznych, braku więzi emocjonalnych. Ponadto przyczyn tego zjawiska można także dopatrywać się w tradycjach, zwyczajach i przekonaniach funkcjonujących w naszym społeczeństwie. Przemoc domowa jest zjawiskiem trudnym do ujawnienia w związku z tym, że osoby doświadczające przemocy boją się, wstydzą, często nie wierzą w skuteczność pomocy. Nie bez znaczenia jest fakt, że „ofiarę” i „sprawcę” łączą bliskie więzi rodzinne i emocjonalne. Przemoc domowa jest przyczyną poważnych szkód osobistych, społecznych i zdrowotnych. Niejednokrotnie przemoc prowadzi do naruszeń norm prawnych. Osobami dotkniętymi przemocą domową są zarówno dorośli, jak i dzieci, natomiast osobami stosującymi przemoc są zazwyczaj osoby dorosłe – zdecydowanie częściej mężczyźni niż kobiety.

        Zjawisko przemocy domowej, ze względu na swoją złożoność jest problemem interdyscyplinarnym i wymaga międzysektorowej ciągłej współpracy wielu instytucji i organizacji pośrednio i bezpośrednio związanych z problematyką przemocy domowej. Tylko podejmowanie wspólnych, systematycznych i ciągłych działań może w sposób skuteczny przyczynić się do zmniejszenia skali zjawiska przemocy domowej .

        Gmina Łanięta od kilkunastu lat podejmuje liczne działania na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej. Są one skierowane zarówno do osób doznających przemocy (pomocowe), jak i do osób stosujących przemoc (interwencyjne). Jednym z takich działań było powołanie Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej w ramach, którego funkcjonują grupy diagnostyczno-pomocowe. Odbywają się szkolenia podnoszące kwalifikacje osób zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy, w tym dla pracowników „pierwszego kontaktu” m.in. pracowników socjalnych, policjantów, nauczycieli, kuratorów, pracowników ochrony zdrowia i pedagogów szkolnych.

Pomimo licznych działań w dalszym ciągu zjawisko przemocy domowej stanowi jeden z trudniejszych do rozwiązania problemów społecznych w Gminie Łanięta. Konieczne jest zatem w dalszym ciągu systematyczne podnoszenie standardu usług adresowanych do osób doznających przemocy jak i stosujących przemoc. Również wskazana jest dalsza pomoc odpowiednich służb w realizacji profesjonalnych działań z zakresu przeciwdziałania temu zjawisku, a także działania w kierunku skutecznego pomagania osobom z obu tych grup. Ważna też jest edukacja społeczeństwa, mająca na celu zmianę świadomości w kwestii negatywnych i szkodliwych stereotypów na temat stosowania przemocy, jak też roli kobiety i mężczyzny w życiu rodzinnym i społecznym.

II.  Podstawy prawne do opracowania i realizacji Programu

Program będzie realizowany w oparciu o następujące dokumenty normujące problematykę przeciwdziałania przemocy domowej:

1) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1249);

2) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1876 ze zmianami);

3) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(t. j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1119);

4) Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej na rok 2023;

5) Wojewódzki Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2017-2020.

6) Ustawa z dnia 9 marca 2023 r o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz

niektórych innych ustaw.

7) Rządowy Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024-2023.

III.  Adresaci programu

Program adresowany jest do osób i rodzin, które ze względu na przemoc domową wymagają wsparcia społecznego, osób stosujących przemoc domową, świadków przemocy domowej, osób zagrożonych przemocą, dzieci i młodzieży, przedstawicieli instytucji, organizacji pozarządowych i służb zobowiązanych do udzielania pomocy w sytuacji przemocy, społeczności lokalnej.

IV.  Realizatorzy programu

Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej I Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej w Gminie Łanięta na lata 2023-2027 będzie realizowany przez instytucje zobligowane do działań z zakresu przeciwdziałania przemocy:

1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łaniętach;

2. Zespół Interdyscyplinarny w Łaniętach;

3. Policja;

4. Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

5. Placówki oświatowe z terenu gminy;

6. Służba Zdrowia;

7. Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Kutnie;

8. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kutnie;

9. Sąd Rejonowy w Kutnie;

10. Punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych i współuzależnionych.

Koordynatorem Programu będzie Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łaniętach.

V.      Diagnoza społeczności lokalnej w aspekcie zjawiska przemocy domowej

W celu właściwego zaplanowania podejmowanych w ramach Programu działań niezbędne jest dokonanie analizy problemów społecznych w Gminie Łanięta poprzez diagnozę. W tym celu wykorzystano dane sprawozdawcze: Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łaniętach, Zespołu Interdyscyplinarnego w Łaniętach, Komendy Powiatowej Policji w Kutnie, Jednostek Oświatowych w tym: Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Łaniętach, Przedszkola Lokalnego im. Kubusia Puchatka w Łaniętach oraz Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Łaniętach.

Tabela nr 1. Liczba Niebieskich Kart, które wpłynęły do Zespołu Interdyscyplinarnego w latach 2020-2022.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu Interdyscyplinarnego i danych instytucji współpracujących z Zespołem wymienionych powyżej.

Powyższa tabela obrazuje ilość sporządzonych formularzy „Niebieska Karta – A” w rodzinach z terenu Gminy Łanięta. Powyższe dane wskazują, iż znacząco zwiększyła się liczba sporządzanych Niebieskich Kart.

Liczbę posiedzeń Zespołu Interdyscyplinarnego, który bezpośrednio pracował z osobami doznającymi przemocy jak i stosującymi przemoc przedstawia poniższa tabela.

Tabela nr 2. Liczba posiedzeń Zespołu Interdyscyplinarnego.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu Interdyscyplinarnego.

Tabela nr 3. Liczba rodzin objętych procedurą „Niebieska Karta”

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zespołu Interdyscyplinarnego i danych instytucji współpracujących z Zespołem .

Jak wynika z powyższych danych liczbowych systematycznie i znacznie rośnie liczba rodzin, osób objętych procedurą Niebieskiej Karty. Świadczy to jednoznacznie o zwiększeniu się zjawiska przemocy domowej na terenie Gminy Łanięta na przełomie lat 2020-2022.

        Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łaniętach podejmuje szereg działań wspierających, które kierowane są do rodzin przeżywających trudności związane z występowaniem przemocy domowej. Ośrodek prowadzi intensywną pracę socjalną (2020 r. 142 rodziny, 2021 r. 128 rodzin, 2022 r. 119 rodzin). Udzielana jest pomoc społeczna z powodu przemocy domowej (2020 r. 4 rodziny, 2021 r. 2 rodziny, 2022 r. 2 rodziny). Gmina Łanięta dysponuje lokalami komunalnymi, na których przydział ma wpływ sytuacja rodziny, w tym przemoc domowa. Na terenie gminy pracuje asystent rodziny, który wspiera rodziny z problemami opiekuńczo-wychowaczymi. Terapeuta uzależnień przyjmuje 4 razy w miesiącu, w ramach porad Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Na terenie Gminy Łanięta jest organizowana bezpłatna pomoc prawna w zależności od potrzeb mieszkańców. Funkcjonuje Zespół Interdyscyplinarny i Grupa Diagnostyczno-Pomocowa. Zespół Interdyscyplinarny w zakresie swoich możliwości współpracuje z Zespołem Kuratorskiej Służby Sądowej w Sądzie Rejonowym w Kutnie, gdzie kurator zawodowy jest wybrany w skład Zespołu Interdyscyplinarnego w Gminie Łanięta.

VI.  Czynniki gwarantujące właściwą realizację Programu

Do czynników umożliwiających realizację Programu należą:

1) akty prawne regulujące system przeciwdziałania i rozwiązywania problemów przemocy domowej;

2) dobra współpraca i poparcie działań przez samorząd gminny;

3) realizacja procedury „Niebieska Karta”;

4) dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych i dzielnicowych;

5) dobra współpraca służb, instytucji i organizacji pozarządowych;

6) możliwość korzystania ze wsparcia specjalistów;

- Punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych i współuzależnionych,

- Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Kutnie,

- bezpłatne porady prawne

7) podnoszenie kwalifikacji i ciągłe doskonalenie zawodowe osób działających w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej;

8) zaangażowanie osób działających w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej;

9) postrzeganie przemocy jako jednego z najpoważniejszych problemów społecznych;

10) poprawa sytuacji zawodowej i materialnej rodzin;

11) zwiększająca się świadomość społeczna na temat zjawiska przemocy domowej;

12) wprowadzenie procedur mających na celu natychmiastowe odizolowanie sprawcy przemocy domowej.

VII.  Zagrożenia realizacji Programu

Do czynników utrudniających realizację Programu należą:

1) występowanie sprzeczności pomiędzy istniejącymi przepisami prawa, a możliwością ich zastosowania w praktyce przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości, przewlekłość procedur;

2) nadal funkcjonujące w społeczeństwie mity, przekonania i stereotypy na temat przemocy domowej;

3) występowanie na ternie Gminy Łanięta rodzin z wieloma problemami (alkoholizm, ubóstwo, bezrobocie, niskie kwalifikacje członków rodziny, niepełnosprawność, choroby w rodzinach, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych);

4) rozpad więzi rodzinnych, częste rozwody;

5) niski poziom wiedzy społecznej brak świadomości o możliwości korzystania z pomocy;

6) brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężania kryzysów;

7) bierność świadków przemocy domowej (rodzina, środowisko sąsiedzkie);

8) niska skuteczność oddziaływań terapeutycznych wobec osób uzależnionych;

9) niewystarczająca skuteczność oddziaływań interwencyjno – motywacyjnych wobec osób stosujących przemoc;

10) brak zaplecza zabezpieczającego egzekucje eksmisji sprawców przemocy;

11) niewystarczająca skuteczność działań związanych z ochroną osób doznających przemocy;

12) niewystarczająca współpraca instytucji odpowiedzialnych za przeciwdziałanie przemocy domowej oraz placówek lecznictwa odwykowego (słaby przepływ informacji – czynnik ludzki, niedopracowane procedury);

13) problem wypalenia zawodowego osób/służb realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy domowej;

14) brak motywacji ekonomicznej dla członków Zespołu Interdyscyplinarnego, brak systemu finansowania zadań.

VIII.  Cel główny programu

Podjęcie działań na poziomie lokalnym zmierzających do zmniejszenia skali zjawiska przemocy domowej na terenie Gminy Łanięta.

IX.  Cele szczegółowe

● Podejmowanie działań mających na celu poprawę sytuacji rodzin zagrożonych zjawiskiem

przemocy.

● Dążenie do zmniejszenia zjawiska przemocy domowej.

● Zapewnienie kompleksowej pomocy członkom rodzin, w których występuje przemoc.

Sposób realizacji:

1. Podejmowanie działań mających na celu poprawę sytuacji rodzin zagrożonych zjawiskiem przemocy.
 

2. Dążenie do zmniejszenia zjawiska przemocy domowej.

3. Zapewnienie kompleksowej pomocy członkom rodzin, w których występuje przemoc.

X.      Szczegółowy harmonogram realizacji programu na lata 2023-2027.

XI.      Przewidywane efekty i rezultaty

Wszelkie cele i działania zaplanowane do realizacji w ramach niniejszego Programu mają służyć przede wszystkim poprawie sytuacji rodzin doznających przemocy, jak i ochronie rodzin zagrożonych przemocą.

Realizując działania zawarte w Gminnym Programie Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej na lata 2023-2027 planuje się osiągnąć następujące efekty:

1) Ustawiczne działania interdyscyplinarne w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej w ramach pracy Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej.

2) Świadczenie kompleksowej pomocy dla osób doświadczających przemocy oraz świadków przemocy domowej.

3) Zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy, jak i poradnictwa specjalistycznego zarówno dla osób doznających przemocy domowej, jak dla osób stosujących przemoc domową.

4) Zwiększenie poziomu wiedzy osób stosujących przemoc na temat skutków prawno – moralnych przemocy domowej.

5) Nabycie przez dzieci i młodzież umiejętności i wiedzy na temat podstawowych zasad przeciwdziałania przemocy.

6) Nabycie przez rodziców wiedzy i umiejętności na temat właściwych ról i postaw.

7) Zwiększenie efektywności pracy pracowników służb i instytucji udzielających pomocy z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej.

8) Zmiana postaw mieszkańców Gminy Łanięta wobec zjawiska przemocy domowej.

9) Zmniejszenie skali zjawiska przemocy domowej na terenie Gminy Łanięta.

XII.      Monitorowanie i ewaluacja

Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o dane pozyskane od instytucji zaangażowanych w realizację Programu i przedstawione w formie sprawozdania w terminie do 31 marca każdego roku Radzie Gminy Łanięta.

Ewaluacja będzie przeprowadzona w systemie ciągłym, poprzez sprawozdania miesięczne, kwartalne, roczne.

Wskaźnikami Ewaluacji będą:

– liczba interwencji domowych, w tym z powodu przemocy domowej,

– liczba pokrzywdzonych w wyniku przemocy domowej,

– liczba sprawców przemocy domowej,

– liczba sprawców przemocy domowej pod wpływem alkoholu,

– liczba wszczętych procedur „Niebieskiej Karty”.

        Ewaluacja pozwoli na:

– dostosowanie form wsparcia do po

Załączniki do pobrania

Metadane - wyciąg z rejestru zmian